Vanuit mijn persoonlijke onderzoek naar wat mediawijsheid precies inhoudt, was dit een bijzonder interessante webinar! Tijdens de webinar was er ook ruimte voor vragen, waardoor het verhaal soms een beetje van de hak op de tak ging, maar ik probeer er hieronder een samenhangend verhaal van te maken.
De gemedialiseerde samenleving
Baas begint met de volgende definitie van mediawijsheid: "Mediawijsheid is iets kunnen zien en dan nog moeten bepalen of dat waar is of niet." Hij legt uit dat tegenwoordig het spreekwoord zien is geloven niet langer waar is!
Baas stelt dat wij nu ouders en/of leerkrachten zijn in een heel bijzondere periode. Ineens zijn er nu virtuele werelden en online contacten, die voor de meesten van ons heel nieuw zijn. We zijn er zelf in elk geval niet mee opgegroeid. Wat vraagt dat van ons als begeleider, ouder of leerkracht?
Als eerste een besef van hoe de gemedialiseerde samenleving is voor kinderen. Hun online belevingswereld is hoe zij de normale wereld kennen! Voor hen is Internet communicatie, Internet is samen zijn, Internet is de wereld. Kinderen vinden het raar dat wij dat raar vinden.
Een belangrijk uitgangspunt is om jongeren niet te veroordelen, maar serieus te benaderen. We lijken meer op elkaar dan je denkt (zie ook de foto's hieronder).
 |
| Asociaal gedrag van jongeren? Of juist sociaal bezig? |
 |
| Vroeger was alles beter?! |
Tegelijkertijd is het ook belangrijk om te beseffen dat kinderen vaak hun ouders en/of leerkracht niet goed begrijpen. Zij gaan er van uit dat alles (technisch) gewoon werkt!
Behoefte aan begeleiding
Veel volwassenen proberen de online wereld op afstand te houden. Ze proberen wat ze niet kennen af te duwen, vaak omdat ze het eng vinden. Het is ook het proberen te beschermen van het kind door veiligheid te creëren. Kinderen zijn precies het tegenovergestelde. Ze proberen alles uit en voelen zich online vaak als in een snoepwinkel: ze willen alles proeven en delen!
Maar let op: kinderen hebben wel goede begeleiding nodig. Ze kunnen handig zijn met techniek, maar qua gedrag moeten ze nog veel leren, zoals het kunnen inschatten van risico's. Kinderen vinden het ook nog moeilijk om te nuanceren (wat publiceer je online?).
Waar kinderen vroeger nog de Einstein-generatie werd genoemd, is dit begrip nu wel achterhaald. Of in elk geval niet wetenschappelijk bewezen. Kinderen zijn wel snel online, maar niet heel slim online. Vandaar dat ze dus goed begeleid moeten worden. Je laat kinderen toch ook niet alleen op de snelweg fietsen?
Tips voor mediaopvoeding
Hoe kun je kinderen nu begeleiden, zonder de kinderen te schaden in hun privacy behoeften (want die hebben ze!)? Baas geeft vijf tips voor een goede mediaopvoeding.
#1 Wees (ook al ben je het niet) positief over de online wereld!
Quote: Mijn ouders vinden het toch al niks dat ik op die sites zit... Als er iets gebeurt, houd ik het liever voor mezelf. Dan wil ik ze er niet mee lastig vallen."Het is belangrijk om belangstelling te tonen naar de belevingswereld van kinderen, net als bij offline activiteiten zoals voetbal of school. Vraag bijvoorbeeld aan kinderen: "Hoe was het in Minecraft?" Dat kunnen ze gewoon beantwoorden! Betrek kinderen erbij door hen te vragen of ze willen laten zien hoe het allemaal werkt.
#2 Verwerf inzicht in waar kinderen komen
Quote: "Ik zou heel graag mijn moeder wat meer van het Internet laten zien, maar ik denk niet dat ze dat wil, want ze zegt steeds dat ze het niet snapt."Kijk mee als kinderen bezig zijn of wanneer zij er zelf over beginnen. Als je iets ziet wat je eigenlijk niet zo goed vindt, reageer dan niet direct vol kritiek. Stel open vragen, zoals: "Waarom gebruik je die foto?" of "Weet je wat wat een banner is?" of "Wat betekent reclame en wat is eigenlijk gratis?"
Vraag ook eens een virtuele rondleiding (dat is een tip van kinderen zelf). Dit kan ook heel goed in de klas: wekelijks een rondje online. Een kind mag op het digibord laten zien hoe zijn online wereld eruit ziet. Misschien vind je het wel fijn als leerkracht om dit vooraf even afstemmen...
#3 Ga samen experimenteren en expertise loslaten
Je hoeft echt niet alles te weten! Dit is wel de traditionele gedachte, dat je eerst zelf alles moet weten, voordat je anderen hierin kunt begeleiden. Die gedachte gaat hier zeker niet meer op. Dan zou je kinderen wellicht nooit kunnen begeleiden...Waarom ga je niet samen verkennen met de kinderen? Dat is ook wat kinderen leuk vinden, waar ze enthousiast van worden. Je kunt dan ook goed ingaan op vragen van kinderen ("Moet ik hier mijn telefoonnummer invullen?") of hen helpen als ze gepest worden.
#4 Controleer en maak regels in volle openheid
Controleren mag (is zelfs slim), maar doe het niet stiekem! Bijvoorbeeld over de maximale Internettijd of de berichtjes die verstuurd worden. Je kunt als ouder prima aangeven dat een kind wel een account mag voor sociale media, mits jij de inloggegevens hebt. Dit mag een richtlijn zijn!Kinderen in de basisschoolleeftijd kun je nog gemakkelijk checken. Je bent als ouder immers verantwoordelijk voor het kind. Kinderen geven zelf aan dat ze dit eignelijk ook prima vinden.
Soms moet je als ouder kiezen tussen twee kwaden: alle kinderen in groep 7 gebruiken Facebook, maar officieel mag dit pas vanaf 13 jaar. Wat doe je? Wil je de strikte regels hanteren of het kind sociaal uitsluiten? Dat laatste kan juist veroorzaken dat het kind het stiekem toch gaat doen en als het stiekem gebeurt, dan komt het kind ook niet bij je met problemen/digitaal pesten te bespreken!
Maak regels en het is slim om ze uit te leggen. Of maak de regels samen (meest open manier!)
Op school worstelen leerkrachten vaak met een pestprotocol. Wat leuk kan zijn, is om met kinderen samen na te denken over wat ze verstaan onder leuk online gedrag. Hoe gaan we met elkaar om? En wat vinden we geen fijn (online) gedrag? Leg dit vast en wissel plenair uit. Bespreek ook met elkaar mogelijke consequenties en leg deze ook vast!
#5 Instrueren, vooraf en achteraf, op GEDRAG
Baas geeft aan dat dit misschien wel de belangrijkste tip is in de mediaopvoeding. Hoewel het soms zinloos lijkt, is het blijven instrueren van gewenst gedrag het meest belangrijk. Hoe moeten kinderen anders leren van anderen?Instructie achteraf is het beantwoorden van vragen/problemen: wat moet ik nu doen? Het gaat hierbij eigenlijk altijd over gedrag en niet de virtuele wereld zelf!
Vragen van deelnemers
De webinar wordt aan het eind opengesteld voor vragen van deelnemers:
VRAAG: "Wat is een normale tijd om achter een scherm te zitten? Als je bijvoorbeeld denkt aan duurzaamheid, straling en beeldschermtijd?
ANTWOORD: Dat is tegenwoordig moeilijk te beantwoorden. Er lopen vaak zoveel dingen door elkaar heen (studie en privé). Vroegere richtlijnen gelden eigenlijk niet meer. Er werd wel eens gezegd dat kinderen in groep 7 zo'n drie tot zeven uur beeldschermtijd mochten, maar met alle digiborden is dit bijna onhaalbaar! Het beste wat je kunt doen is kijken naar het kind zelf. Is het kind gespannen? Hoe is de lichamelijke houding? Hoe is het leven van het kind buiten de online wereld? Zijn er voldoende offline activiteiten? Voor ouders is het vooral belangrijk om goed op blijven letten.
VRAAG: Kinderen zijn altijd nog even bezig met afronden op het moment dat ze moeten stoppen. Hoe ga je hier mee om?
ANTWOORD: Vooraf al afspraken maken! Als je aangeeft dat jullie om 18.00 uur gaan eten, dan is dat bekend. Jouw kind mag gamen, maar om 18.00 uur gaan jullie eten. Het eten staat dan klaar en dan is het aan het kind om te komen. Je kunt dan ook aangeven dat dit vooraf al is afgesproken...
VRAAG: Wat als kinderen vanuit verliefdheid pikante foto's sturen? Zoals bijvoorbeeld grooming?
ANTWOORD: Dat is eng voor ouders en moeilijk om aan kleine kinderen uit te leggen, daar kunnen ze zelfs bang van worden!. Instrueren kan wel, maar dan algemeen. Dat niet iedereen eerlijk is, ook online.
Kinderen leven heel erg op gevoel en daar kun je hen op aanspreken. Het zogenaamde "niet-pluis-gevoel". Je kunt afspreken om bij dit gevoel er als ouder bijgeroepen te worden. Hetzelfde geldt voor het "te-mooi-om-waar-te-zijn-gevoel". Spreek dan af om er samen naar te kijken.
Instrueer kinderen om nooit adres- of persoonlijke gegevens te geven. Ga niet direct privé, ga niet in op vragen of ouders thuis zijn. Dat soort vragen stellen kinderen elkaar eigenlijk nooit, dat doen alleen volwassenen.
Leg kinderen ook uit wat een "onbekende" is, namelijk iemand die ze in het echt hebben ontmoet. Dan is het duidelijker voor kinderen.
VRAAG: Nu wisselen kinderen steeds meer onderling naaktfoto's uit. Is dat erg?
ANTWOORD: Dit gebeurt steeds meer. Het is zeker een risico, ook al is het, volgens seksuologen en andere deskundigen onderdeel van een normale seksuele ontwikkeling. Deskundigen weten nog niet echt of dit schadelijk is. Goede tip om aan je kinderen mee te geven: zorg in elk geval dat je niet herkenbaar bent. Als je dit, sexting, verbied kan het averechts werken! Juist hier is het goed om dit open te bespreken, ook de risico's!
VRAAG: Kinderen staan extra vroeg op om 's ochtends voor school nog te gamen of televisie te kijken. Op school hebben ze verminderde concentratie. Wat kan ik hier als leerkracht mee?
ANTWOORD: Dit is een lastig probleem. Verbieden als leerkracht gaat hier niet, maar je moet wel met de ouders in gesprek. Het vraagt om een gezamenlijke aanpak. Je kunt bijvoorbeeld voorzichtig voorstellen om een week het kind niet te laten gamen in de ochtend en te kijken welke invloed dit heeft op de concentratie. Belangrijk is om de dialoog aan te gaan!
Afronding
Baas rond de webinar af en geeft aan dat het beeld rondom mediaopvoeding niet altijd klopt in de media zelf. Zo weet in bijna 90% van de gevallen van cyberpesten de kinderen zeker wel wie de pester is. Anonimiteit valt enorm mee, ondanks beeld dat media schetst.
Tot slot geeft Baas nog enkele handige websites:
De laatste site is belangrijk voor kinderen om te kennen. Zij schakelen ook direct met Facebook, Twitter, Google, etc. Zij kunnen daar direct content voor je verwijderen online!
In september komt Baas' boek uit, Samen de online wereld verkennen. Voor mij, na deze webinar, zeker een aanrader! Baas geeft heldere antwoorden en blijft genuanceerd. Ik kende hem als deskundige op het gebied van mediaopvoeding nog niet, maar ik zal hem zeker via Twitter blijven volgen!
Geen opmerkingen:
Een reactie posten