Vier elementen voor een rijke leeromgeving voor leerlingen
Greenberg en Horn stellen dat het belangrijk is om te beginnen vanaf de eindgebruiker: de leerling. Ze onderscheiden vier elementen voor de ideale leeromgeving. Wanneer deze vier elementen goed doordacht en uitgewerkt zijn, creëer je een prachtige ervaring voor leerlingen:
- Leerling eigenaarschap;
- Gepersonaliseerd leren;
- Bekwaamheidsgericht onderwijs;
- Relaties.
Ad 1. Leerling eigenaarschap
Een bekende uitspraak is: "Wie hard werkt in de klas, leert het meest." Dat kan ook betekenen dat de leerkracht het meest leert... Het is net alsof het hele onderwijssysteem een gigantische rubberboot is met miljoenen passagiers erin. Elk jaar roeien een paar duizend dappere leerkrachten tegen de stroom in, maar wat zou er gebeuren als we alle leerlingen peddels zouden geven?
Maak leerlingen verantwoordelijk voor hun leren en leer hen proactief hulp te zoeken wanneer ze dat nodig hebben, hetzij van de leerkracht, hetzij van een medeleerling. De noodzaak om dit al op de basisschool te leren is groot als je bedenkt dat de mate van sturing en structuur alleen maar afneemt tijdens een schoolloopbaan. Het is essentieel dat kinderen leren om zelf die sturing aan te brengen.
Ad 2. Gepersonaliseerd leren;
Elke leerling zou precies datgene moeten krijgen op het moment dat ze het nodig hebben. Het is de ultieme vorm van differentiatie, iets wat handmatig vrijwel onmogelijk is voor leerkrachten. Vandaar dat technologie hierbij moet/kan helpen.
Het idee van gepersonaliseerd leren is om afstand te nemen van het vaste curriculum en het vaste tijdpad voor elke leerling (op 12 oktober leert iedereen de letter B).
Bij de gemiddelde les beheerst een derde van de leerlingen de stof meestal al en dus is het voor hen een oninteressante les. Nog een derde van de leerlingen ontbeert de nodige achtergrondkennis of vaardigheid om de les goed te kunnen volgen. Voor hen is het erg frustrerend omdat deze leerlingen beseffen dat ze deze les (nog) niet aankunnen.
Wellicht dus dat voor een derde van de leerlingen het de juiste les op het juiste moment is (in hun zone van de naaste ontwikkeling). Het nare is dat je als leerkracht vaak niet precies weet welke leerling bij welk van de drie groepen hoort...
Ad 3. Bekwaamheidsgericht onderwijs
Het derde grote idee is bekwaamheidsgericht onderwijs (mastery based education), waarbij leerlingen voorafgaand aan een onderwerp of les kunnen aantonen dat ze dit reeds beheersen. Dat kan door middel van toetsing in welke vorm dan ook.
Je kunt in je eigen tempo dit doorlopen, maar je mag pas verder als je het onderdeel ook daadwerkelijk beheerst! Dat kan voor sommige leerlingen frustrerend zijn, maar uiteindelijk - wanneer de lesstof moeilijker en moeilijker wordt - is het belangrijk om over een goede basis te beschikken.
Ad 4. Relaties
Nog altijd staan leerkrachten in het centrum van ieder leerproces. De relatie tussen leerkracht en leerling (maar ook leerlingen onderling) is een essentieel onderdeel van elke rijke leeromgeving.
Veel mensen denken dat het toevoegen van technologie in het klaslokaal een negatieve invloed heeft op het leergedrag van leerlingen, waarbij leerlingen acht uur per dag achter een scherm zitten te klikken. Echter, bij scholen die volgens blended learning hun onderwijs hebben ingericht hebben leerlingen ontzettend veel interactie met elkaar. Ze bespreken hun opdrachten met elkaar, ze overleggen met hun leerkrachten en in feite is er veel meer één-op-één contact dan in regulier onderwijs.
Dat lijkt misschien verrassend, maar eigenlijk is het best logisch, Binnen een traditionele klas, waarbij een leerkracht tegenover dertig leerlingen zijn verhaal houdt, is het onmogelijk om gepersonaliseerd te onderwijzen. Bij blended learning zijn er vaak verschillende hoeken en rotatiegroepjes, waardoor er ruimte ontstaat voor kleinschaligere begeleiding.
Het verandert dus de wijze waarop je als leerkracht je tijd doorbrengt in de rijke leeromgeving en stelt je in staat om meer aandacht aan je leerlingen te geven. Niet alleen op academisch vlak, maar ook op persoonlijk gebied. Het is een waardevolle investering in de leerling.
Onderwijs ontwerpen
Wat betekent dit nu als je onderwijs ontwerpt? Begin niet met het rooster of andere organisatorische aspecten. Daardoor start je met duizend beperkingen. Begin daarom met de leeromgeving. Welke ervaring wil je dat jouw leerlingen (of dat er nu 30 zijn of 200) hebben? Zowel academisch als sociaal. Stel dat je deze ervaring drie of vier keer in een periode zou willen creëren, hoe zou dat er dan uit zien?
Zodra je dat begint uit te denken en uit te tekenen in de fysieke ruimte, merk je wellicht dat er dingen niet passen of goed lopen. Dan begin je met kleine aanpassingen te maken. Oftewel, begin niet met alle beperkingen, maar zoek naar alle mogelijkheden.
Conclusie
Ik vind het een mooi uitgangspunt om te beginnen bij de ervaring van de leerling. Deze vier elementen geven volgens mij helder weer wat daarbij belangrijk is. Ik vind het jammer dat ze nog enigszins abstract blijven, maar de komende week worden deze elementen meer geconcretiseerd door middel van voorbeeldscholen.
Als docent op de Pabo vind ik het ook confronterend om bovenstaande elementen te bestuderen. Ik heb nog te vaak de neiging om precies voor te kauwen hoe alles moet. Ook vind ik het lastig om goed te kunnen differentiëren tussen alle studenten en om echte bekwaamheid te meten. Ik wil graag investeren in een relatie met studenten, maar merk dat ik dat moeilijk vind wanneer ik studenten een uur per week (soms minder) zie.
Kortom, nog genoeg uitdagingen om aan te pakken! Zoals ik laatst iemand hoorde zeggen: "Met kleine stapjes kom je er ook!" Dat is voor mij erg geruststellend.
Geen opmerkingen:
Een reactie posten