maandag 9 maart 2015

Wat is nu eigenlijk mediawijsheid?

Ik geef nu bijna vijf jaar les over mediawijsheid op de Pabo van Hogeschool Utrecht. In die vijf jaar heb ik mijzelf behoorlijk verdiept in het onderwerp en ik word gezien als een behoorlijke deskundige. En toch heb ik sinds dit weekend de behoefte om terug naar de basis te keren. Wat is nu eigenlijk mediawijsheid?



Dit weekend heb ik twee documenten gelezen op de website van Erik Meester (http://www.e-meester.nl/mim). Hij is een collega docent ICT & Onderwijs op de Fontys Pabo. Hij heeft, samen met Sarah Bergsen, een artikel geschreven over het Mediawijsheid Implementatie Model (MIM) en zelfstandig een paper over Inzichten en voorwaarden voor de implementatie van mediawijsheid binnen lerarenopleidingen

Deze twee documenten bevatten ontzettend veel informatie in een kleine hoeveelheid pagina's over relevante ICT ontwikkelingen en proberen het vraagstuk te beantwoorden over hoe mediawijsheid succesvol in te bedden is in het onderwijs. 

In beide documenten passeert een grote hoeveelheid aan ICT modellen en theorieën de revue. In rap tempo gaat het van mediawijsheid naar 21st century skills, leerlingvolgsystemen, TPACK, multimedia, blended learning, games, gamification, vier in balans, innovatietheorie en nog meer. Nu ben ik zelf aardig bekend met deze onderwerpen en ik ken de achtergrond en de onderliggende verhoudingen, maar ik kan me voorstellen dat het voor niet-ingewijden een flinke hoeveelheid is!

Een ander punt dat me opvalt is dat beide documenten de definitie van mediawijsheid hanteren zoals deze door de Raad van Cultuur in 2005 is geformuleerd, maar er is vrijwel geen aandacht voor het Mediawijsheid Competentiemodel uit 2012. Ook het hele gebied informatievaardigheden ontbreekt voor een groot deel, evenals de Kennisbasis ICT 2013 waarin ook mediawijsheid wordt benoemd.

Waar ik tijdens het lezen achter kwam, is dat ik zelf waarschijnlijk heel andere onderwerpen tot mediawijsheid schaar. En daarmee heeft Erik Meester mij weer goed aan het nadenken gezet over wat ik nu versta onder mediawijsheid. Het is de afgelopen jaren een flink containerbegrip geworden zonder duidelijke omlijning.

Persoonlijk hanteer ik voor mediawijsheid vaak de vijfdeling mediapedagogiek, mediaontwikkeling, mediaopvoeding, mediaproducties en informatievaardigheden. Maar waarom eigenlijk? In geen andere publicatie wordt deze indeling gehanteerd...

Ik wil graag een reeks blogartikelen wijden aan mijn persoonlijke onderzoek waarin ik probeer uit te zoeken wat ik nu versta onder mediawijsheid. Voorlopig handhaaf ik voor deze blogartikelen mijn eigen indeling en is mijn plan om de volgende onderwerpen te behandelen:
  • Theorieën en modellen over mediawijsheid (waarschijnlijk in meerdere delen)
  • Mediapedagogiek
  • Mediaontwikkeling
  • Mediaopvoeding
  • Mediaproducties
  • Informatievaardigheden
Als gedurende mijn onderzoek blijkt dat er betere, andere of relevantere alternatieve indelingen zijn, dan hoop ik dat ik wijs genoeg ben om deze over te nemen!

7 opmerkingen:

  1. Ik ben het niet eens met het volgende:
    'Is informatievaardig hetzelfde als mediawijs?
    Nee. Informatievaardigheden zijn een onderdeel van mediawijsheid. Hoewel de begrippen vaak door elkaar worden gebruikt, gaan informatievaardigheden specifiek over het zoeken, beoordelen en verwerken van informatie. Onder het ruimere begrip mediawijsheid vallen - naast informatievaardigheden - ook 'netiquette' (Hoe gedraag je je op sociale media? Hoe maak je veilig gebruik van internet?) en ict-vaardigheden (het technisch kunnen omgaan met digitale media).'
    Informatievaardigheden is een ruimer begrip dan mediawijsheid. Het gaat niet om de media, maar om de informatie die we via de media kunnen verwerven en verspreiden. 'Anderen / experts' vallen als informatiebron niet onder mediawijsheid, wel onder informatievaardigheden. Hoeveel informatie verwerven we niet door iets aan 'anderen' te vragen?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Beste Albert,

      Dank je voor je reactie! Ik begrijp je reactie alleen niet helemaal, want ik stel volgens mij nergens in bovenstaand blogartikel dat mediawijs gelijk is aan informatievaardig. Sterker nog, ik geef zelf ook aan dat informatievaardigheden een onderdeel zijn van mediawijsheid. Volgens mij zijn we het dus met elkaar eens!

      Verderop in jouw reactie benoem je het tegenovergestelde, namelijk dat informatievaardigheden ruimer zijn dan mediawijsheid. Waarom vallen "anderen/experts" als informatiebron niet onder mediawijsheid? Geldt dat bijvoorbeeld bij het afnemen van een interview? Ik raadpleeg anderen regelmatig, maar gebruik daarvoor weer juist vaak sociale media!

      Een interessante leertheorie hierover komt van Siemens: het connectivisme. Deze zal ik tijdens mijn persoonlijk onderzoek zeker belichten! Maar wees gerust, ik verwar informatievaardigheden zeker niet met mediawijsheid!

      Mocht je aanbevelingen hebben qua literatuur of publicaties, dan houd ik mij zeker aanbevolen!

      Verwijderen
    2. Het zal wel freudiaans zijn. Ik bedoel juist het tegenovergestelde: Informatievaardigheden zijn volgens mij ruimer dan mediawijsheid. Op http://www.mediawijsheid.nl/mediawijsheid/ lees ik: Mediawijsheid wordt vaak gebruikt als een containerbegrip. Het omvat alles wat te maken heeft met nieuwe media, sociale media, internet, smartphones, tablets en hoe je hiermee moet omgaan. Dat vind ik zeer beperkt.
      Ik verwijs naar http://information-literacy.blogspot.sg/ "the adoption of appropriate information behaviour to identify, through whatever channel or medium, information well fitted to information needs, leading to wise and ethical use of information in society." (Webber and Johnston).
      Het is deels gedateerd, zeker wat de informatiebronnen betreft, maar het inleidende gedeelte houdt volgens mij nog steeds stand: Informatievaardigheden / Albert Boekhorst, Diane Koers, Inge Kwast. Utrecht : Lemma 1999. In heel veel bibliotheken en 2e hands bij Bol.com voor 7,50€ . Op http://albertkb.nl/publications.html vind je verder wat ik op dit gebied heb gedaan.

      Verwijderen
    3. Verder vind ik het heel ongelukkig dat in de verschillende fasen van het onderwijs afwisselend 'mediawijsheid' (voornamelijk VO) en 'informatievaardigheden' (HO) wordt gebruikt. Dat is verwarrend voor leerlingen en docenten. In de kern gaat het om hetzelfde.

      Verwijderen
  2. Beste Albert,

    Dank je voor je bronnen en uitleg. Ik zal het zeker bestuderen en kijken of ik het voor mijzelf in een groter geheel kan plaatsen. Ik ben het met je eens dat terminologie erg belangrijk is.

    BeantwoordenVerwijderen
  3. Beste heren, ik vind deze discussie interessant. Bij de ontwikkeling voor het mbo onderwijs van twee keuzedelen liep ik tegen dit vraagstuk op. Mijn inzicht is dat bij het zoeken naar informatie (in welke bron dan ook) je moet begrijpen hoe media (ook sites) worden gemaakt en welke boodschap er wordt gegeven. Het mediawijsheidsmodel zie ik daarom meer als handvat voor het onderwijs (zijn we compleet, waar bevindt mijn onderwijsproduct zich) en het model van Boekhorst (of de opvolger van Brand-Gruwel) als procesmodel. Mijns inziens is het procesmodel leading voor de invulling in het onderwijs (dus bij de ontwikkeling van onderwijsproducten) en het mediawijsheidsmodel meer als check.

    De keuzedelen Digitale vaardigheden basis en gevorderd vinden jullie op kwalificatiesmbo.nl Ze zijn vastgesteld, dus op dit moment niet meer aanpasbaar. Een kort filmpje met uitleg vind je op Youtube op https://youtu.be/9VmzrGbd-Ac op mijn kanaal. Hier zie je kort mijn gedachtengang bij de ontwikkeling ervan.

    De indeling zoals jij, Don, deze gaat behandelen op je blog zie ik meer als een indeling vanuit de leraar bekeken. Hoe kan de leraar/docent mediawijsheid benaderen?

    BeantwoordenVerwijderen
    Reacties
    1. Dag Henriëtte,

      Waarschijnlijk klopt jouw beeld dat mijn indeling uitgaat van de leerkracht (of Pabo-student). Immers, dat ik mijn eigen standpunt.

      Ik denk wel dat het Mediawijsheid Competentiemodel op een mooie manier een overkoepelende zienswijze heeft ontwikkeld dat zowel voor leerkrachten als ouders als kinderen relevant is! Het is een goede doorontwikkeling van het advies van de Raad voor Cultuur (zie mijn volgende blogartikel).

      Het lijkt mij vanzelfsprekend dat iedereen vanuit zijn/haar eigen standpunt kijkt wat Mediawijsheid inhoudt en hoe dit het meest van toepassing is op de eigen doelgroep!

      Verwijderen