vrijdag 29 januari 2016

Podcast #17 Claudia Dimitriadis: Mediamultitasken


In mijn zeventiende podcast spreek ik met Claudia Dimitriadis. Zij heeft afgelopen zomer onderzoek gedaan naar oorzaken van mediamultitasken van leerlingen in het voortgezet onderwijs. Ze maakt hierbij onderscheid tussen mediamultitasken tijdens school of tijdens huiswerk maken. Samen praten we over hoe het nu komt dat zoveel jongeren mediamultitasken, wat de gevolgen zijn en hoe we er mee om kunnen gaan.

Luister naar ons gesprek via Soundcloud.com of klik hieronder op play.



Claudia’s masteronderzoek sluit aan bij recent onderzoek vanuit Kennisnet (Monitor Jeugd en Media 2015). Het onderzoek van Claudia kun je bij haar opvragen via Twitter (@ClauDimitriadis) of LinkedIn.

Claudia heeft circa vijf jaar werkervaring in Communicatie/Webredactie. Afgelopen najaar is ze afgestudeerd aan de Universiteit van Amsterdam: MSc Communicatiewetenschap - Specialist Jeugd & Media. Je kunt haar benaderen voor een mooie job die raakvlakken heeft met jeugd, media en onderwijs.

Je kunt je abonneren op mijn podcast, door in de iTunes store, de podcast app of Soundcloud.com te zoeken op Don Zuiderman. Reacties op deze podcast zijn altijd van harte welkom, bijvoorbeeld onderaan deze blogpost of via Twitter (@donzuiderman). Laat gerust een review achter in iTunes en deel deze podcast weer met anderen!

dinsdag 26 januari 2016

When I heard the learn’d astronomer

When I heard the learn’d astronomer, 
When the proofs, the figures, were ranged in columns before me, 
When I was shown the charts and diagrams, to add, divide, and measure them, 
When I sitting heard the astronomer where he lectured with much applause in the lecture-room, 
How soon unaccountable I became tired and sick, 
Till rising and gliding out I wander’d off by myself, 
In the mystical moist night-air, and from time to time, 
Look’d up in perfect silence at the stars.

Walt Whitman (1819 - 1892)


Een paar maanden geleden ben ik begonnen met het tv-programma Breaking Bad. Ik ben volgens mij één van de laatste mensen die deze briljante serie nog nooit had gezien en ik ben keurig bij aflevering 1 gestart. Inmiddels zit ik halverwege het derde seizoen en de verwikkelingen zijn dermate gecompliceerd dat ik niet eens zal proberen uit te leggen hoe het precies zit. Bovendien, iedereen kent de serie toch al...

En dus weet iedereen ook dat deze serie weinig tot niets met onderwijs te maken heeft, tenzij je wil leren hoe je een (on)succesvolle drugdealer kan worden.... Dus waarom begin ik over deze serie op mijn blog? Ergens in het begin van het derde seizoen is er een karakter dat bovenstaand gedicht voordraagt. Nu ben ik zelf geen dichter, noch heb ik enige verstand van gedichten, maar bovenstaand gedicht raakt me enorm. Het treft me. Ik vind namelijk dat het gedicht heel goed een grote potentiële valkuil van mijn werk blootlegt.

Zo af en toe bekruipt mij het gevoel: 'Waar ben ik nu allemaal mee bezig?' Ik ren achter van alles en nog wat aan. Ik volg blogs, tweets, artikelen, wetenschappelijk onderzoek, podcasts, MOOCs, diverse literatuur, etc. Het is zo makkelijk om er in mee te gaan; iets liken, retweeten, becommentariëren. Maar wat is de waarde van dit alles?

Ik moest denken aan het boek De kleine prins van Antoine de Saint-Exupéry. In dat prachtige verhaal zit een treffende scène, waarin een Turks sterrenkundige in 1909 de asteroïde B 612 ontdekt en voorlegt op een Internationaal Congres voor Sterrenkunde. Maar niemand geloofde hem, om zijn Turkse kleren.
In 1920 hield de sterrenkundige zijn uitlegging nog eens, ditmaal in een keurig pak. En nu was iedereen het met hem eens.
























En ik? Ik heb allerlei diploma's en certificaten waarop staat wat ik allemaal goed kan en weet. Ik vertel in collegezalen over onderwijs ontwerpen, over lesgeven, over de noodzaak voor computational thinking, over de meerwaarde van ICT in het onderwijs, over 21st century skills. Maar wat is de waarde van dit alles?

En nu vraag ik mij af: ben ik de geleerde astronoom? Ben ik degene die de astronoom toejuicht? Of ben ik degene die zelf - in stilte - de sterren bekijkt?

vrijdag 22 januari 2016

Podcast #16 Daniël Lechner en Eva Bosgraaf: 10 jaar mediawijsheid

Fotografie: John Valk
In mijn zestiende podcast spreek ik met Daniël Lechner en Eva Bosgraaf. Daniël is pedagoog en Eva journalist met beiden een specialisatie in nieuwe media. Met z'n drieën praten we over het onlangs verschenen jubileumboek Mediawijsheid 2005 > 2015 > 2025 (www.mediawijzer.net/jubileumboek2015), waarvoor Daniël en Eva maar liefst 21 media-experts hebben geïnterviewd.

Luister naar ons gesprek via Soundcloud.com of klik hieronder op play.



De brief die Daniël en Eva schreven voor hun zoon Jep - als reactie op de brief van Mark Zuckerberg voor zijn dochter - staat op www.mediawijzer.net/een-brief-aan-onze-zoon 

Je kunt een fysiek exemplaar van het jubileumboek Mediawijsheid winnen door deze podcast via Twitter te verspreiden in jouw netwerk. Neem in de tweet @donzuiderman op en je doet mee!

Je kunt je abonneren op mijn podcast, door in de iTunes store, de podcast app of Soundcloud.com te zoeken op Don Zuiderman. Reacties op deze podcast zijn altijd van harte welkom, bijvoorbeeld onderaan deze blogpost of via Twitter (@eep, @evabosgraaf of @donzuiderman). Laat gerust een review achter in iTunes.

maandag 18 januari 2016

Vlog #1: De (on)zin van 21st century skills



Mijn eerste vlog waarin ik nadenk over de (on)zin van 21st century skills voor het onderwijs. Dit was oorspronkelijk een keynote die ik in november 2015 heb gegeven.

Het keynote document is beschikbaar via https://docs.google.com/presentation/d/1wtuiYy71aW4eOxPh1xm9EfHZD7_O4cI3qXox-vK1zrY/edit?usp=sharing In de shownotes van afzonderlijke dia's staan URLs naar achtergrondartikelen, blogs, video's, etc.

Ik ben erg benieuwd naar reacties op dit vlog!

vrijdag 15 januari 2016

Podcast #15 Patricia van Slobbe: Kleppen dicht!


In mijn vijftiende podcast spreek ik met Patricia van Slobbe, trainer/ adviseur op het gebied van ICT en Onderwijs. Patricia heeft samen met Michel van Ast het boek Kleppen dicht! geschreven over het doordacht inzetten van ICT in de klas. Samen praten we over ICT & Onderwijs in het algemeen en specifiek over de meerwaarde van haar boek.

Na de opname gaf Patricia nog de tip om met een team leerkrachten de game bullshit bingo te spelen. Deze kaart is als PDF verkrijgbaar via https://drive.google.com/file/d/0B3-zV4SHXqrKaGl1STNSbC1QSWc/view

Luister naar ons gesprek via Soundcloud.com of klik hieronder op play.



Je kunt je abonneren op mijn podcast, door in de iTunes store, de podcast app of Soundcloud.com te zoeken op Don Zuiderman. Reacties op deze podcast zijn altijd van harte welkom, bijvoorbeeld onderaan deze blogpost of via Twitter (@kultiv8 of @donzuiderman). Laat gerust een review achter in iTunes.

dinsdag 12 januari 2016

Studiedag Wetenschap & Technologie - vervolg

Vandaag had ik een studieochtend op het gebied van Wetenschap & Technologie. Deze studieochtend was voorbereid door interne collega’s van de Pabo Hogeschool Utrecht en collega’s van de universiteit Utrecht. Het is een vervolg op eerdere studiedagen over hetzelfde thema. Zie ook http://donzuiderman.blogspot.nl/2015/01/studiedag-wetenschap-technologie.html


Project W&T op de Pabo
Het project rondom Wetenschap & Technologie (W&T) op onze HU Pabo loopt nu anderhalf jaar. Het doel is om W&T te integreren in het onderwijscurriculum. Als het goed is, zijn alle Pabo's in Nederland hiermee bezig. De landelijke projectleiding, bestaande uit Lou Slangen en Dominique Hoozemans, bezoeken alle Pabo's en maken een inventarisatie. Zij zijn op 2 november 2015 langsgekomen op de HU Pabo om te kijken hoe de implementatie van het projectplan verloopt. Dit plan heeft drie verschillende peilers:
  1. Docentscholing;
  2. Inhaalslag voor de huidige vierdejaars;
  3. Ontwikkeling van de student.
Ad 1. Docentscholing
Om alle docenten (mijn collega's) te scholen zijn er afgelopen maanden meerdere scholingsdagen geweest met verschillende gastsprekers (experts). Daarnaast waren er ook netwerkdagen, masterclasses en is er een samenwerking met jeugdtheatergezelschap het Filiaal.

Ad 2. Inhaalslag voor de huidige vierdejaars
De huidige vierdejaars studenten hebben in hun opleiding weinig tot niets aangeboden gekregen op het gebied van W&T. Voor hen is er een soort nascholing ontwikkeld om een inhaalslag te bewerkstelligen. In februari 2015 waren er inspirerende sprekers en negen workshops door collega's. Deze dag wordt komende februari herhaald voor de huidige vierdejaars. Daarnaast is er een W&T academie en moeten alle studenten een startbekwaam bewijs op het gebied van W&T maken voor hun afstuderen.

Ad 3. Ontwikkeling van de student
In het nieuwe curriculum komt W&T structureel terug. Dat is op meerdere plekken gedaan; in het tweede jaar is er de keuzecursus Onderwijs ontwerpen voor de 21e eeuw. In Jaar 3 is een profieldeel W&T voor alle studenten. Ook lopen er diverse honours trajecten (zoals de FIRST LEGO League, wetenschapswijsheid in het universiteitsmuseum en in de klas). Daarnaast zijn er nog andere projecten, zoals Meet the professor en ESERO-scholing.

Na afloop van hun visitatie benoemden Slangen en Hoozemans meerdere pluspunten:
  • Ze zijn onder de indruk van de eindproducten van studenten die de keuzecursus in Jaar 2 gevolgd hebben;
  • Ze zien dat W&T positief verankerd is binnen verschillende vakken (echt heel breed in het curriculum);
  • Ze zien de samenwerking met de collega's van de universiteit Utrecht als een grote meerwaarde.

Docentvaardigheden: leren vragen stellen
Vincent Jonker van de universiteit Utrecht geeft een kort vervolg op de sessie van 30 juni. Welke docentvaardigheden moet je bezitten om W&T-activiteiten goed te kunnen begeleiden. In de vorige sessie zijn de onderwerpen TPACK, scaffolding, 21st century skills en VROO behandeld. Nu gaat het om de vaardigheid het kunnen stellen van vragen.

Onderzoek uit 1973 heeft de response-tijd gemeten tijdens het vraag-antwoordspel tussen de leerkracht en de leerlingen. Gemiddeld blijkt het 1,0 seconde te duren voordat leerlingen een antwoord geven op de vraag van een leerkracht. Daarna duurt het weer 0,9 seconden voor de leerkracht om hierop te reageren.

Interessant detail: leerkrachten gaven voorafgaand aan het onderzoek aan wat volgens hen de vijf sterkste en vijf zwakste leerlingen in de klas zijn. Naderhand bleek dat de leerkracht de sterkste leerlingen gemiddeld 2,0 seconden wachttijd geeft bij het antwoord geven op een vraag. De zwakste leerlingen kregen slechts 0,9 seconden de tijd van de leerkracht om tot een antwoord te komen.

Er zijn best veel typische valkuilen bij het stellen van vragen. Hieronder staat een overzicht dat kan helpen bij de kunst van het vragen stellen:

Bron: Mieke Abels, Primas, Universiteit Utrecht

Het plenaire gedeelte besluit met een inventarisatie onder alle collegadocenten waaraan zij behoefte hebben de komende maanden op dit vlak:
  • Kijkje bij elkaar kunnen nemen;
  • Meer aandacht voor ontwerpend leren, in plaats van alleen onderzoekend leren;
  • Een overzicht van de echte inhoud in het huidige curriculum;
  • Wat gebeurt er in de basisschool (ook good practices).

Workshop 1: informatievaardigheden
Na het plenaire deel gingen alle collega's uiteen in kleinere groepen om deel te nemen aan specifieke workshops. Mijn eerste workshop (60 minuten) ging over informatievaardigheden. Daarbij kwamen theoretische modellen naar voren, zoals de 21st century skills, mindmappen, van webwandeling naar WebQuest en het BIG 6 model. Bij al deze onderwerpen heb ik de afgelopen jaren een kennisclip gemaakt. Het interessante van deze workshop was dat er nu vanuit wereldoriëntatie concreet invulling werd gegeven.

We doorliepen met elkaar het BIG 6 model met als onderwerp de VOC. Als je kijkt naar onderstaande afbeelding, welke vragen komen er dan bij je op?


Vervolgens mochten we in diverse (kinder)zoekmachines, zoals www.jouwzoekmachine.nl, www.8-12.info en www.meestersipke.nl zoeken naar bronnen om antwoord te vinden op onze vragen. Wat daarbij opviel was dat de meeste websites een enorme verleiding bieden om ergens anders op te klikken: een video, een game, een reclame, etc. Hoe moeilijk moet het zijn voor kinderen om taakgericht te blijven. Het fenomeen WILFEN (what I was looking for...) is nog altijd erg relevant!

Het kan helpen om websites als leerkracht te controleren, of dit door leerlingen zelf laten doen, op het gebied van betrouwbaarheid. De checklist op www.webdetective.nl of www.goudenapenstaart.nl kan daar uitstekend bij helpen.

Helaas konden we door tijdgebrek niet verder met ons kleine onderzoekje. Ik ging snel door naar de tweede workshop.

Workshop 2: Een educatieve route maken (Actionbound)
Location based learning is steeds toegankelijker nu meer en meer volwassenen en (jonge) kinderen een smartphone hebben. Vorig jaar heb ik al succesvol vijf geocaches geplaatst rondom de HU in Utrecht en Amersfoort (zie ook mijn blogbericht daarover). Dit vraagt om een nauwe samenwerking tussen mij en de vakdocent Aardrijkskunde.

Een laagdrempeliger alternatief voor geocachen is de app Actionbound. In deze workshop stond het ontwerpend leren centraal, waarbij mijn collega Gerard Dummer een Bound had gemaakt in de nabije omgeving. Zijn vraag was tweeledig: doorloop eerst succesvol de Bound en geef achteraf verbetersuggesties (belangrijke stap in de ontwerpcyclus!).

De Bound hield in dat we via de app een startpunt doorkregen (een soort waypoint) en daar een kennisvraag moesten beantwoorden. Daarna volgde een nieuw waypoint met een nieuwe kennisvraag. Zo waren er vier waypoints in totaal. Snelheid en goede antwoorden leveren veel punten op.


De app werkt zeer intuïtief. Het spelelement zorgt voor een hoge(re) betrokkenheid en het is erg fijn om op een snelle en eenvoudige wijze een uitdagende route voor leerlingen uit te kunnen zetten. De kunst is natuurlijk om geschikte opdrachten bij diverse waypoints te bedenken. Het kan daarbij helpen om de leerlingen vooraf ook allerlei materialen te laten meenemen die ze nodig hebben voor het uitvoeren van de opdrachten/proefjes op locatie.

Gerard Dummer heeft een handleiding gemaakt om te leren werken met Actionbound. Hierover heeft hij in oktober 2015 geblogd: http://gerarddummer.nl/blog/2015/10/gps-spel-maken-met-actionbound.html 

Hoe nu verder?
Na deze twee workshops was de studieochtend afgelopen. Ik heb ontzettend veel input gehad en moet nu vervolgens gaan bedenken wat ik hiermee in mijn eigen onderwijs wil/kan/moet...

Sowieso ga ik komend blok (februari/maart) met tweedejaars studenten aan de slag met informatievaardigheden. Bovenstaande workshop geeft hier weer nieuwe input voor. Verder verzorg ik een module genaamd Ontdekken van de wereld voor avondstudenten die stagelopen in de onderbouw. Het lijkt me interessant om te kijken wat location based learning voor hen kan betekenen. In een groep 3/4 liggen daar volgens mij leuke mogelijkheden...

Wat ik vooral meeneem van deze studieochtend is het idee dat je samen iets maakt en dat blijft doorontwikkelen (ontwerpend leren). Dat is een didactiek die mij als docent heel erg aanspreekt, maar volgens mij ook in het basisonderwijs erg belangrijk is!

vrijdag 8 januari 2016

Podcast #14 Sandra Legters: Leerlijn programmeren


In mijn veertiende podcast spreek ik met Sandra Legters, coördinator programmeertalen en techniek bij Stichting OPONOA. Sandra verzorgt gastlessen programmeren op zeven verschillende basisscholen. Samen praten we over de noodzaak van programmeren voor (jonge) kinderen en de leerlijn programmeren die zij ontwikkelt vanuit een versnellingsvraag van de PO-Raad.

Na de opname gaf Sandra nog de tip om op Youtube te zoeken op Die Sendung mit der Maus. Een erg leuke en toegankelijke tekenfilm voor jonge kinderen om de wereld om hen heen te leren begrijpen.

Luister naar ons gesprek via Soundcloud.com of klik hieronder op play.



Je kunt je abonneren op mijn podcast, door in de iTunes store, de podcast app of Soundcloud.com te zoeken op Don Zuiderman. Reacties op deze podcast zijn altijd van harte welkom, bijvoorbeeld onderaan deze blogpost of via Twitter (@sandra_legters of @donzuiderman). Laat gerust een review achter in iTunes!

dinsdag 5 januari 2016

Waarom zijn pas afgestudeerde Pabo studenten zo onbekwaam op het gebied van ICT?

In december werd ik via Skype geïnterviewd door een freelance journaliste van Kennisnet. De vraag die zij mij stelde was: "Waarom zijn pas afgestudeerde Pabo studenten zo onbekwaam op het gebied van ICT?"

Dat is een erg lastige vraag. Klopt de vraag überhaupt? Geldt dit voor alle pas afgestuurde Pabo studenten in Nederland? Hoe onbekwaam is "zo onbekwaam"? En welke ICT vaardigheden worden er eigenlijk bedoeld? Gaat het hier om het zelf kunnen omgaan met algemene toepassingen zoals Word en PowerPoint, het effectief didactisch kunnen inzetten van tablets of andere devices, vol gebruik kunnen maken van het leerlingvolgsysteem, kunnen programmeren, mediawijs zijn, het digibord op een interactieve manier inzetten of nog heel andere zaken? Kortom, de vraag is behoorlijk onduidelijk en eigenlijk niet te beantwoorden zonder meer concrete context.


Helaas was deze concretere context tijdens het interview niet bekend. Ik heb zo goed mogelijk proberen aan te geven wat ik op de Pabo van Hogeschool Utrecht doe op het gebied van ICT & Onderwijs. Ik ben er van overtuigd dat mijn studenten een rijk aanbod krijgen en dat zij veel verschillende facetten van ICT in het onderwijs kunnen leren gebruiken gedurende hun opleiding. Ik bied daarbij minimaal de onderwerpen aan die in de Kennisbasis ICT 2013 voor het VO zijn geformuleerd. Daarnaast sluit ik aan bij allerlei nieuwe ontwikkelingen, zoals computational thinking, blended learning en maker educatie.

Echter, ik heb in het interview ook geprobeerd aan te geven dat de student vrij veel keuzevrijheid heeft binnen onze opleiding. Dat zorgt er voor dat een grote groep studenten vaak voor de weg van de minste weerstand kiest. Daarbij is voor hen het leren van nieuwe ICT mogelijkheden zeker (nog) geen prioriteit.

Een casus van eerstejaars studenten
Een voorbeeld: de huidige eerstejaars lopen stage in een klas in de bovenbouw (groep 5 t/m 8). Sommige stagescholen zijn erg ver gevorderd qua ICT mogelijkheden en andere stagestagescholen hebben helaas nauwelijks mogelijkheden. Alle eerstejaars studenten moeten een stelles geven waarbij leerlingen een tekst schrijven. Deze tekst moeten minimaal zes leerlingen digitaal verwerken. Dat is het minimale uitgangspunt waarmee alle studenten uit de voeten moeten kunnen. Omdat de stagecontext voor alle studenten zo verschillend is, heb ik de opdracht vanuit ICT zo divers mogelijk aangeboden;  de leerlingen mogen de tekst in Word typen, maar ze mogen ook een klassenwebsite bouwen en daarop hun teksten online publiceren. Of in Google Drive, een wiki-omgeving, weblog, vlog, andere online tool zoals Glogster, Tackk of Smore, etc. Ik raad studenten aan om alle leerlingen hun tekst digitaal te laten verwerken en om te differentiëren in de middelen die ze de leerlingen aanbieden, passend bij de interesse van het kind.

In mijn werkcolleges hebben studenten voldoende tijd en ruimte om hun stelles te ontwerpen en allerlei tools zelf te leren gebruiken. Ik kan hen daarbij ondersteunen en tips geven om een zo rijk mogelijke stelles te ontwikkelen. Helaas komen er maar weinig studenten naar de werkcolleges. De studenten moeten uiteindelijk hun ontwerp vanuit drie theorieën verantwoorden: het TPACK model, het Vlaamse diamantmodel en het Mediawijsheid Competentiemodel.



Uiteindelijk kiest ongeveer 80% van de studenten ervoor om zes leerlingen iets te laten typen in Word. Dan is het ook voldoende. Punt. Waar die keuze precies door komt, weet ik niet. Elke casus is natuurlijk uniek. Soms door de beperkingen van de stageschool, soms door tijdnood, soms door gemakzucht, soms door heel andere omstandigheden. Maar er zijn ook studenten die met de klas een prachtig multimediaal weblog bouwen of een interactieve Wordpress site. Deze studenten grijpen deze kans aan om iets uitdagends met een klas kinderen te doen op het gebied van ICT. Dit zijn vaak de studenten die zelf al enthousiast over ICT zijn en graag nieuwe dingen willen uitproberen.

Hoe zit het nu?
Zijn alle pas afgestudeerde Pabo studenten onbekwaam op het gebied van ICT? Nee, natuurlijk niet. Zijn alle pas afgestudeerde Pabo studenten voldoende bekwaam op het gebied van ICT? Nee, natuurlijk niet. Ze krijgen op de opleiding gedurende vier jaar zo veel mogelijk bagage mee en ik probeer hen te enthousiasmeren door hopelijke succeservaringen. Een groep studenten kiest er telkens voor om ICT in hun ontwikkeling te betrekken, bijvoorbeeld in een minor of (afstudeer)onderzoek. Maar er zijn ook studenten bij wie computers grote frustratie oproepen. Zij willen liever niets met ICT en vinden al die technologieën vervelend. En dan is er nog een heel grote groep die daar ergens tussenin zit. Zij leren steeds nieuwe mogelijkheden bij en verleggen stukje bij beetje hun grenzen.

Zoals Rogers in zijn innovatietheorie al stelde, kan het erg lastig zijn om mensen te overtuigen. Een grote groep mensen moet zelf ervaren wat de meerwaarde van iets is, voordat ze er mee willen werken. Wat ICT in het onderwijs betreft, zijn er heel mooie voorbeelden waarbij ICT het onderwijs echt beter maakt. Maar soms ook niet. Wat ik zelf heel opvallend vind, is dat de grootste nascholingsvraag van scholen vaak gaat over de inzet van ICT. Tja, blijkbaar is de behoefte er wel op het moment dat je er zelf intrinsiek voor gemotiveerd raakt. Welke rol ik daar als docent op de Pabo bij kan spelen, is iets wat ik nog aan het uitvogelen ben...

Het artikel van de freelance journaliste van Kennisnet is te lezen via https://www.kennisnet.nl/artikel/doen-pabos-genoeg-aan-de-ict-geletterdheid-van-toekomstige-leraren