Interview: Karin Winters

In het kader van mijn persoonlijke onderzoek naar wat mediawijsheid nu precies inhoudt, interview ik verschillende experts die zich met mediawijsheid bezighouden. Hieronder staat het interview met Karin Winters.

Kun je kort je achtergrond beschrijven?

Op dit moment ben ik één van hoofdredacteuren van Vives, het magazine over onderwijsinnovatie en ICT. Daarnaast geef ik één dag in de week les op de Hogeschool Rotterdam. Maar ik ben vooral zelfstandig ondernemer.

Mijn achtergrond is best divers. Zo ben ik administratief medewerker geweest en herintreder bij het MBO. Daar heb ik onder andere een open leercentrum opgezet en ingericht eind jaren '90. Ik heb daar een intranet gebouwd, een beetje programmeren met HTML, JAVA en ASP. Ik was één van de eerste in Nederland met toegang tot het internet, eind jaren '80. Dat was op zich wel leuk, maar er gebeurde natuurlijk nog vrijwel niets op internet... 

Het is grappig hoe iedereen nu zegt dat sociale media zo belangrijk zijn. Eind jaren '90 waren er ook al diensten als MSN, ICQ en Lycos. Enige nadeel was dat je achter een vaste computer moest zitten...

Maar mijn hart ligt bij het MBO. Ik vind zo jammer dat het MBO zich zo weinig profileert, bijvoorbeeld door gebruik van sociale media. Ze doen zoveel mooie dingen!

Je bent volgens mij een grote naam binnen de onderwijswereld. Waarom zouden nieuwkomers jou moeten kennen?

Omdat ik een uitgesproken mening heb over mediawijsheid van docenten en hun ICT-bekwaamheden. Onder docenten versta ik iedereen die onder de wet BIO.

En ik twitter natuurlijk ontzettend veel. Ik heb met mijzelf afgesproken dat ik nooit zal twitteren tijdens gesprekken, maar het is wel een wachtverzachter. Even snel twitteren in de bus of als ik stil sta in de file. Ideaal!

De Twitterwereld is piepklein. Natuurlijk zitten er honderdduizenden mensen op Twitter, maar niet veel docenten maken er bewust gebruik van. Gelukkig heb ik ook via Vives een groot publiek.


Kun je in je eigen woorden aangeven wat jij verstaat onder mediawijsheid?
Het draait om online kunnen bewegen. Niet de krant lezen of televisie kijken. Deze oude media lopen altijd achter op nieuwe media, de krant is eind van de ochtend alweer achterhaald. Bovendien lees je de nieuwe media anders. Je scant teksten, er komen pop-ups en hyperlinks. Het gaat meer om teksten kunnen kijken, terwijl je kranten echt leest. 

Daarnaast gaat mediawijsheid echt om het actief leveren van content. Dat kan bijna alleen maar bij nieuwe media. Althans, voor een groot publiek.

Mediawijsheid gaat ook over het kunnen inschatten wat waar is. Nadenken bij wat je doet. Die wijsheid is online of offline hetzelfde. Tot slot moet je je bewust zijn van wat mensen en de wereld allemaal over je weten. Sommige dingen heb je zelf in de hand, maar je hebt niet overal invloed op...


Wat zijn volgens jou informatievaardigheden?
Dat bestaat uit meerdere dingen. Goede zoekvragen stellen. Betrouwbaarheid van bronnen kunnen beoordelen. Maar ook niet altijd Google gebruiken. Door bewust meerdere strategieën te hanteren, kom je op andere resultaten.

Ik gebruik zelf vaak mijn netwerk om vragen te stellen, met name via Twitter. Dan krijg je naast inhoudelijke reacties gelijk ook persoonlijke ervaringen van gebruikers.

Hoe verhouden voor jou de begrippen mediawijsheid, informatievaardigheden en ICT geletterdheid zich tot elkaar?

Er zijn nog al wat termen en die worden flink door elkaar gehaald. Voor mij persoonlijk is de Kennisbasis ICT 2013 de kapstok. Daar zitten, als je het hebt over het opleiden van docenten, alle ingrediënten in voor de ICT bekwaamheid van docenten. Daar vallen wat mij betreft ook informatievaardigheid en mediawijsheid onder. Dat zie ik echt als twee verschillende dingen. Ze staan naast elkaar en overlappen elkaar deels.

UNESCO maakt in een recente publicatie ook onderscheid tussen media literacy en information literacy (MIL). Ze leggen hierin helder het verschil tussen beide uit en plaatsen ze gelijkwaardig naast elkaar. Hieromheen staan nog veel meer verschillende vormen van geletterdheid, zoals over games, nieuws en reclame.

Je bent momenteel druk bezig met het afronden van je masteronderzoek naar mediawijsheid en ICT bekwaamheid van docenten. Wat kun je daarover vertellen?
Het onderwerp mediawijsheid heeft nog veel meer focus nodig binnen het onderwijs dan dat het nu al krijgt! Docenten maken veel gebruik van lesmethodes, maar ze staan dan niet boven de lesstof. De informatievaardigheden van docenten is bijvoorbeeld veel te mager. Als je zelf geen mediawijsheid in je lijf hebt zitten, kun je het leerlingen ook niet uitleggen.

Een voorbeeld: je kunt niet als leerkracht in het basisonderwijs aan kinderen vragen om een account voor Facebook aan te maken. Dat moet je niet doen. Dat mag pas vanaf 13 jaar. Dan moet je ook niet zeggen dat kinderen toch al een account hebben. Wij moeten juist opvoeden! We staan toch niet toe dat kinderen liegen, jokken of regels overtreden? En dan zou je dit stimuleren! Het is heel jammer dat Hyves er niet meer is. Dat heeft met name voor de basisschoolleerlingen echt een gat laten vallen...

Mijn theoretisch kader is gebaseerd op onderwerpen als mediabewustzijn, spel, sociaal leren, constructivisme, connectivisme. Dat soort dingen. Ik ben zelf een groot fan van de self determination theory, maar die past helaas niet goed bij mijn onderzoek... 

Mijn masteropleiding voelt wel een beetje als een noodzakelijk kwaad om les te mogen geven op de hogeschool. Ik word er echt geen betere docent door. Maar ik leer er ook wel ontzettend veel van. Ik lees veel. Heel veel. En ik krijg nu enig zicht op hoe allerlei theorieën zich tot elkaar verhouden. Die denkvaardigheden zijn waardevol, maar het kost me ook wel moeite!

Een ander aspect van het onderzoek doen is dat ik stiekem ook wel benieuwd ben of de dingen waar zijn waarvan ik altijd zeg dat ze waar zijn. En het is goed voor mij om mijn kritische houding eens uit te zetten en te kijken wat onderzoekresultaten nu daadwerkelijk vertellen. 

Wat is momenteel de grootste uitdaging op het gebied van mediawijsheid?
Wat er nu schort op hoog niveau is kwalitatief onderwijskundig leiderschap. Dat begint al bij het ministerie, maar dat sijpelt ook verder door naar onderen. Helaas staat er in de wet BIO niets over mediawijsheid of ICT bekwaamheden. Leraren kunnen dus zeggen dat ze er niets mee hoeven te doen.

Toch, je hebt altijd als leerkracht professionele ruimte die je zelf kunt invullen. Niemand zou je moeten vertellen dat je naar een bepaalde scholing moet, ook al is dat precies wat nu veel in het onderwijs gebeurt...

Gelukkig zijn er ook ontzettend veel docenten die goed bezig zijn. Maar het is zo versnipperd. De kwaliteiten van deze docenten worden vaak niet eens gezien binnen de eigen organisatie. Hoe kan dat nu? Er gebeurt zoveel, maar allemaal langs elkaar heen. Dat is echt zonde.

Wat gun je jezelf nog voor vrije tijd deze zomer nu je zo druk bent?

Ik mag van mezelf een uur per dag vrij surfen. Heerlijk is dat! Ik gebruik hiervoor een kookwekker. Met alleen een RSS reader wordt je doelgericht geïnformeerd, maar je mist ook veel dingen. Vrij struinen op het internet is echt een verrijking!

Tot slot, mijn leestip voor de zomer: The Circle geschreven door Dave Eggers. Niet dat het zo'n geweldig boek is, maar als je het leest door een mediawijsheidbril is het ontzettend interessant!