zondag 6 september 2015

MOOC: De rol van de leerkracht bij blended learning

In de derde week van de MOOC: Blended Learning kijken Brian Greenberg, Michael Horn en Rob Schwarz naar hoe de rol van de leerkracht verandert in een blended leeromgeving. Als we echt willen dat de leerlingervaring optimaal is, dan moeten we als leerkracht onze eigen rol kritisch bepalen.

Wat buiten kijf staat, is dat leerkrachten onmisbaar zijn binnen een blended leeromgeving. Sommigen denken nog wel eens dat leerkrachten door computers vervangen zullen worden, maar dat is dus zeker niet het geval!


Verschuiving van leerkrachtrollen 
Wanneer je als leerkracht in een rijke blended leeromgeving werkt, verschuift je rol op vijf verschillende manieren:
  1. Van spreker naar begeleider;
  2. Van vaste groepen naar dynamische groepen;
  3. Van uitleggen naar interveniëren;
  4. Van focus op vakinhoud naar focus op vakinhoud, vaardigheden en attitudes;
  5. Van generalist naar specialist.
Ad 1. Van spreker naar begeleider
Om blended learning tot een succes te maken, moet je als leerkracht kritisch nadenken over jouw manier van handelen. Dan kom je al snel bij de wijze waarop je instrueert. Veel leerkrachten vinden dat kinderen alleen iets kunnen leren, als zij het onderwijzen. 

Instructies maken nog steeds onderdeel uit van het leerproces, maar in een andere vorm. In kleine groepjes geeft de leerkracht nog steeds duidelijk leiding en introduceert nieuwe concepten en vakinhouden. Het gaat er om weloverwogen keuzes te maken: wat kun je het beste door middel van (directe) instructie overbrengen en hoeveel tijd kun je daaraan besteden? 


Ad 2. Van vaste groepen naar dynamische groepen
In het onderwijs is het belangrijk dat leerlingen in een juiste groepssamenstelling zitten. Meestal is een klas in drie groepen ingedeeld: de gemiddelde groep, de onder-gemiddelde groep en de boven-gemiddelde groep. Deze groepen staan meestal een heel jaar vast. Kinderen hebben zelf vrij snel door bij welk groepje ze horen...

Bij dynamische groepen kunnen leerlingen per vakgebied in verschillende groepjes zitten en hierin continu van niveau wisselen. Als leerkracht heb je data nodig van hoe je leerlingen presteren om juiste groepjes te kunnen vormen. Voor het beste resultaat hanteer je deze data wekelijks of zelfs dagelijks, zodat je leerlingen het juiste niveau kunt aanbieden op het juiste moment.

Een voorbeeld hiervan is tijdens een instructie over een nieuw onderwerp, begint een leerkracht met enkele vragen. Via een leerling-responssysteem (zoals Socrative of Edmodo) wordt direct duidelijk welke leerlingen dit reeds beheersen en zij kunnen met meer uitdagende stof aan de slag. 
Na een korte instructie, herhaalt de leerkracht dit proces en wederom zijn er leerlingen die met hun eigen stof verder kunnen. Door dit een aantal keer te herhalen, blijft de kerngroep van leerlingen over die kostbare tijd met de leerkracht krijgen voor extra begeleiding.


Ad 3. Van uitleggen naar interveniëren
Als je als leerkracht minder tijd kwijt bent met klassikale instructie, dan komt er tijd beschikbaar om meer individuele aandacht aan leerlingen te geven. Op deze manier kun je veel gerichter interventies plegen met een hoger rendement.


Ad 4. Van focus op vakinhoud naar focussen op vakinhoud, vaardigheden en attitudes
In een rijke blended leeromgeving wordt een groot deel van de pure vakinhoud op een digitale manier aangeboden. Leerkrachten krijgen hierdoor, ook in hun voorbereiding, tijd om na te denken hoe ze bij leerlingen specifieke vaardigheden en attitudes willen ontwikkelen.

Hierbij is ook de specifieke attitude van leerlingen om zelf verantwoordelijkheid te nemen voor hun eigen leergedrag belangrijk. Voor veel leerkrachten is het onwennig om buiten vakinhoud vaardigheden en attitudes te onderwijzen.


Ad 5. Van generalist naar specialist
Binnen veel scholen die nu werken met een rijke blended leeromgeving is een verschuiving binnen werkzaamheden van leerkrachten zichtbaar. Ze gaan zich steeds meer bezighouden met meer specifieke voorkeurstaken, in plaats van alle taken een beetje. Deze verschuiving stelt leerkrachten in staat om hun kwaliteiten beter te benutten, ook ten gunste van collega's. Geen enkele leerkracht kan immers alle taken perfect uitvoeren!

Voorbeelden van verschillende taken zijn:
  • Curriculumontwikkeling (en lesontwikkeling);
  • Toetsing en dataverzameling;
  • Instructie voor grote groepen;
  • Instructie in kleine groepen;
  • Vakspecialist.

Concrete voorbeelden
Diverse scholen geven een andere invulling aan hun blended leeromgeving. Door te kijken hoe zij het aanpakken, krijg je concrete handvatten om zelf mee aan de slag te gaan. Er zijn drie voorbeeldscholen:
  • Summit Public Schools;
  • KIPP LA;
  • Navigator Schools.
Ad 1. Summit Public Schools
Bij Summit Public Schools hanteren ze verschillende blokken op een dag. Zo is er gepersonaliseerde leertijd. Hierbij werken alle kinderen grotendeels individueel  en digitaal aan vakinhoud die ze zelf willen leren. De leerkracht is beschikbaar voor begeleiding, maar de leerlingen geven zelf sturing aan hun leerproces. Wanneer een leerling aangeeft dat hij de stof beheerst, dan kan de leerkracht een digitale toets open zetten. De leerling maakt de toets en krijgt directe feedback.

Een ander blok bij Summit Public Schools is de projecttijd, waarbij leerlingen aan grotere opdrachten samenwerken. Nog altijd zijn leerkrachten hier grotendeels begeleiders en ze proberen leerlingen aan te spreken op hun hogere denkvaardigheden. Door alle projecttijd schoolbreed te roosteren, kunnen leerkrachten ook gezamenlijk aan grotere groepen begeleiding geven. 

Elke vrijdag is een mentordag. Dit is in feite een hele dag met gepersonaliseerde leertijd, waarbij leerlingen dus zelfstandig werken. De leerkrachten zien die dag elke leerling persoonlijk voor 10-15 minuten om terug te blikken op de week en nieuwe doelen te zetten voor de komende week.


Ad 2. KIPP LA
KIPP LA is een school met vooral Spaanstalige kinderen die moeite hebben met de Engelse taal. Eén van de belangrijkste uitgangspunten voor KIPP LA is het hanteren van instructie in kleine groepjes. Het helpt de leerkracht niet alleen om veel beter zicht te krijgen op hoe individuele leerlingen presteren, maar het is voor de leerlingen ook een grote stimulans in hun taalontwikkeling, omdat ze zich nu kunnen en moeten uiten.

Er zijn drie stations waartussen leerlingen roteren: bij de leerkracht, bij Chromebooks en bij iPads. Het voordeel van blended learning is dat leerlingen op hun eigen niveau werken met behulp van de digitale online tools. De leerkracht kan namelijk het programma instellen op basis van het curriculum. Zo kunnen leerlingen oefenen, herhalen, verdiepen en verrijken. Wanneer leerlingen bij de leerkracht komen voor een instructiemoment, kunnen ze - wederom op niveau - aangesproken worden.

Daarnaast besteed KIPP LA ontzettend veel tijd en energie aan het aanleren van de juiste waarden, zoals moed, doorzettingsvermogen, empathie en eerlijkheid. 


Ad 3. Navigator Schools
De Navigator Schools maken gebruik van dagelijkse toetsing om dynamische groepjes samen te stellen. De dagelijkse rol van de leerkracht is in feite instrueren, toetsen, hergroeperen. Het doel van de leerkrachten is om er voor te zorgen dat alle kinderen aan het eind van de dag de stof begrijpen.

De lessen worden rondom een thema door leerkrachten gezamenlijk voorbereid voor een periode van zes weken. Dit resulteert in allemaal digitaal lesmateriaal (PowerPoints) die door alle leerkrachten gebruikt kunnen worden. 

Daarnaast zijn leerkrachten gespecialiseerd op één van twee gebieden: wetenschappen en rekenen-wiskunde of taal, lezen en schrijven. Het grote voordeel voor de leerkrachten is dat ze zich niet op heel veel vakgebieden hoeven te focussen en echt alle ins en outs weten van hun eigen vakgebied. Dat helpt hen weer bij het begeleiden van de leerlingen.



Conclusie
De voordelen van een rijke blended leeromgeving zijn voor mij heel duidelijk. Ik kan me ook erg vinden in de veranderende rol van de leerkracht. Met name een meer specialistische aanpak en meer begeleiden van individuele trajecten spreekt mij aan.

De uitgewerkte voorbeelden van de drie scholen in Californië zijn aardig, omdat ze de transfer van theorie naar praktijk maken. Ook blijkt dat je nog zeker de ruimte hebt om binnen blended learning eigen onderwijskundige keuzes te maken. Het verschil tussen de scholen is enorm: de ene maakt de leerling echt zelf verantwoordelijk voor het leergedrag en de andere lijkt een prestatiegerichte leerfabriek!

Voor mij is nog steeds een groot vraagstuk of in Nederland voldoende rijk en bruikbaar digitaal materiaal beschikbaar is om alle leerlingen op een basisschool voldoend oefening, verrijking en verdieping te geven. Misschien dat anderen hierop kunnen reageren?

Geen opmerkingen:

Een reactie posten